مفهوم کتاب،کتابخانه،کتابداری

کتاب: مجموعه ای از لوحه های چوبی یا عاجی، یا مجموعه ای از ورقه های کاغذ، پوست آهو،یا ماده ای همانند آن، اعم ازدستنویس یا چاپی که با هم به نخ کشیده شده یا صحافی شده باشند، به طور معمول ورقه ها ی صحافی شده بسیار که حاوی مطالب است.(سلطانی ، 1365 ، 288)

                      اولیه

کتابخانه

                     امروزی

اولیه : در روزگاران گذشته، کتابخانه انبار کتاب بود و محلی برای نگهداری و حفاظت از آنها به شمار می رفت . کتابخانه ها از خود فعالیتی نداشتند و همانند موسساتی برای بایگانی و آرشیو به حساب می آمدند.(مختاری معمار، 1376 ، 7)

امروزی : مجموعه ای از مواد که برای ایجاد دسترسی فیزیکی، کتابشناختی و فکری برای گروهی معین سازماندهی شده و دارای کارکنانی است آموزش دیده برای ارائه خدمات و برنامه های مربوط به نیازهای اطلاعاتی گروه های مزبور.(مختاری معمار ، 1376 ، 8)

کتابداری : از ابتدا شکل گیری کتابخانه ها، اعم از کتابخانه های الواح گلی و طومار های پاپیروسی و کتاب های پوستی و سپس کتابخانه های مجموعه های نسخ خطی و چاپی و تا اواخر قرن نوزدهم، کتابدار حافظ ونگاهبان کتاب ها محسوب می شد هر چند از ابتدا اغلب افراد با نفوذ و صاحب منصب در این کتابخانه ها مشغول به کار بودند، هیچ گاه به آن به عنوان یک حرفه یا علم مثل حرفه و علم طبابت و کیمیاگری توجه نمی شد.

اما بعدها با توجه به حرکت های اجتماعی در زمینه های مختلف، کتابخانه و کتابداری نیز دچار تحول گشت و بتدریج راه خود را به منزله یک علم هموار کرد. به هر حال با اغماض از بحث و جدل هایی که بر سر علم یا فن و هنر بودن این رشته وجود دارد، می توان این تعریف را ارائه داد:

کتابداری دانشی است که کارکردهای ویژه گردآوری، سازماندهی و اشاعه دانش را با اعمال روشهای مدیریت برعهده دارد.(مزینانی ، 1379 ، 77-76)

آماری از کتابخانه های عمومی در 100 سال پیش

یرواند آبراهامیان Eravand Abrahamian در کتاب تاریخ ایران مدرن به آمار جالبی اشاره می کند که دو آیتم از آنها نعداد کتابخانه های عمومی و تیراژ روزنامه در سال 1900 میلادی (1280 شمسی) است. با بررسی کتاب متوجه نشدم منبع این آمار چه بود اما با این آمار باید در جستجوی این کتابخانه ها برآمد.

	1900-06 /1280-85	2000-06 / 1380-85
جمعیت	12 میلیون نفر	69 میلیون نفر
درصد جمعیت شهری	20%	66%
درصد جمعیت ایلاتی	25-30%	3%
جمعیت تهران	200.000 نفر	6.500.000 نفر
نرخ امید به زندگی	30 سال	70 سال
میزان مرگ و میر نوزادان (در 1000 نفر)	500	30
میزان سواد (جمعیت بالای 6 سال)	5%	84%
شمار وزارتخانه های دولتی	4-9	21-25
تعداد استان ها	8	30
هزینه های دولت	8/2 میلیارد دلار	40 میلیارد دلار
شمار کارمندان	-	850.000 نفر
شمار نیروی نظامی	7000 نفر	508.000 نفر
ثبت نام در مدارس دولتی	2000 نفر	19 میلیون نفر
ثبت نام در دانشگاه ها	0	1/7 میلیون نفر
راه های اصلی (کیلومتر)	325	94.100
شمار خوردروهای موجود	1	2/9 میلیون دستگاه
راه آهن (کیلومتر)	12	10.000
تولید برق	0	129 میلیارد کیلووات
تلفن	0	15 میلیون
رادیو	وجود نداشت	18 میلیون دستگاه
تلویزیون	وجود نداشت	5 میلیون دستگاه
سینما	وجود نداشت	311 سالن
کاربران اینترنت	وجود نداشت	4/3 میلیون نفر
شمارگان روزنامه	10.000	2 میلیون
تعداد عناوین کتاب های جدید	-	23.300
کتابخانه های عمومی	3	1502

منبع: تاریخ ایران مدرن نوشته یراوند آبراهامیان، ترجمه محمد ابراهیم فتاحی، صفحه 25